Gánh nặng tương lai của "thế hệ Changerdai" ở Trung Quốc

Sau khi lăn lộn với nhiều công việc, từ bán đồ nội thất đến thương mại điện tử, trong suốt hơn 10 năm, R. He quyết định về quê nhà vào năm 2021 để tiếp quyền quản lý một nhà máy 30 năm tuổi do cha cô thành lập.

Lý do chính khiến cô quay về thừa kế doanh nghiệp gia đình là vì cha mẹ đã ngoài 60 tuổi, sức khỏe suy yếu khiến họ không thể đảm bảo quản lý tốt hoạt động của nhà máy có khoảng 50 công nhân. "Tôi là con một. Nếu không quay về, nhà máy có thể sẽ phải đóng cửa", cô gái 34 tuổi nói. "Và còn những nhân viên đã theo cha tôi hơn 10 hay 20 năm nữa", cô nói.

Có trụ sở tại Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông, nhà máy của gia đình cô nằm trong cụm công nghiệp địa phương chuyên về mạ nhôm, loại vật liệu xây dựng dùng cho trần nhà văn phòng và thang cuốn trong trung tâm thương mại.

Nhưng trước khi chính thức trở thành người chủ mới của doanh nghiệp, cô không biết gì nhiều về ngành này và cũng không biết cách vận hành một nhà máy hay điều hướng các ưu tiên của nó, từ thuế cho đến tuyển dụng.

Và bây giờ, sau 2 năm tiếp quản, He đang phải đối mặt với những thách thức đi kèm với suy thoái kinh tế nghiêm trọng và cô phải cố gắng cân bằng điều đó bằng những chuyến đi thường xuyên đến gặp người cha đang nằm tại bệnh viện.

"Đôi khi tôi cảm thấy rất mệt mỏi, rất bối rối và không biết phải làm gì", cô nói. "Sau đó, tôi chỉ cần nhắn tin vào nhóm trò chuyện để hỏi, như cách thuê người mới, cách quản lý và thậm chí cả cách rút lui an toàn trong trường hợp nhà máy thực sự không thể tiếp tục hoạt động nữa".

Nhóm trò chuyện mà cô tham gia bao gồm hàng trăm "Changerdai" (tức là các chủ sở hữu nhà máy thế hệ thứ hai), giống cô. Nhóm quy tụ nhiều người thừa kế như vậy trên tất cả các lĩnh vực sản xuất, thường thuộc thế hệ Gen Y và thậm chí có cả thế hệ Gen Z, trên khắp cả nước.

Cha mẹ của họ đã vạch ra những con đường tương tự để đi đến thành công. HỌ thường có xuất thân khiêm tốn nhưng đã chèo lái rất tốt trong thời kỳ vàng son của Trung Quốc với tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa từng có, thu lợi nhuận từ lĩnh vực bất động sản đang bùng nổ, quá trình đô thị hóa nhanh chóng và việc quốc gia này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Đồng thời, các nhà máy của họ, thường có quy mô nhỏ, cũng là một trong những trụ cột đã giúp đất nước vươn lên thành "công xưởng của thế giới" và nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ.

Sau 3 thập niên, khi nói đến quyền thừa kế giữa các thế hệ, con cái của họ, những người am hiểu về internet và thường được giáo dục ở nước ngoài, có một xuất phát điểm cao hơn. Nhưng môi trường ưu đãi với nền kinh tế phát triển vượt bật đang dần biết mất và thêm vào đó là ngày càng có nhiều biến động, cạnh tranh từ các nước đang phát triển trở nên gay gắt hơn hay thế giới có nhiều thay đổi về chuỗi cung ứng và căng thẳng địa chính trị gia tăng.

Khi gánh nặng của các nhà máy đổ lên vai thế hệ thứ hai, điều đó cũng khiến họ phải chịu trách nhiệm về tương lai của thương hiệu mang tên "Made in China". Liệu nó có thể tiếp tục phát triển và thậm chí tồn tại hay không là tùy thuộc vào họ.

Khi tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục tăng ở các thành phố lớn của Trung Quốc và các dự án cơ sở hạ tầng mới vẫn bị đình trệ kể từ sau đại dịch Covid-19, He không mấy lạc quan về triển vọng kinh doanh nhà máy của mình.

Giờ đây ở Quảng Đông, khi một dự án xây dựng mới ra mắt, hàng trăm nhà máy như He sẽ cạnh tranh để có được nó, bất kể có lãi hay không. "Như cha tôi luôn nói, thời mà bạn có thể kiếm bộn tiền trong ngành này đã qua", cô than thở.

Tương lai mờ mịt khiến He nghĩ đến việc có thể duy trì nhà máy được bao lâu nữa. Tuy nhiên, cô phải cân nhắc đến những người công nhân, nhiều người trong số họ đã cùng chứng kiến sự lớn lên từng ngày của nhà máy. "Bây giờ thật khó để tìm một công việc khác cho những người ở độ tuổi của họ. Tôi không thể bỏ rơi họ", cô chia sẻ.

Suy thoái bất động sản đã ảnh hưởng nặng nề đến Zheng. Năm 2019, anh chính thức tiếp quản một nhà máy sản xuất thiết bị điện ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, từ người chú của mình.

Nhà máy từng có giá trị sản lượng công nghiệp hàng năm gần 20 triệu nhân dân tệ (2,78 triệu USD). Nhưng hiện tại, các khoản phải thu trên bảng cân đối kế toán của nhà máy có tổng trị giá gần 10 triệu nhân dân tệ, thu được kể từ khi cuộc khủng hoảng lĩnh vực bất động sản lan rộng vào năm 2021.

"Ngành công nghiệp này đang bước vào buổi hoàng hôn. Toàn bộ thị trường đang suy giảm", người đàn ông 30 tuổi nói. Một nguồn doanh thu chính khác cho công việc kinh doanh của anh đến từ các dự án của thành phố, nhưng số tiền từ những dự án này cũng đang bị thu hẹp khi chính quyền địa phương - vốn chủ yếu dựa vào doanh thu bán đất - ngày càng thiếu tiền mặt.

Do áp lực dòng tiền ngày càng lớn, một số đồng nghiệp của Zheng gần đây đã rời khỏi ngành, đánh dấu sự tương phản rõ rệt với thời điểm các thế hệ trước đổ xô vào ngành.

Không chỉ lĩnh vực bất động sản, đối với các nhà sản xuất định hướng xuất khẩu, thị trường năm nay bị ảnh hưởng nghiêm trọng do suy thoái kinh tế toàn cầu kìm hãm nhu cầu đối với các sản phẩm Trung Quốc.

"May mặc cũng là một trong những ngành bị ảnh hưởng lớn", ông Sheng Lu, phó giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Thời trang và Trang phục tại Đại học Delaware, cho biết. Các công ty thời trang Mỹ đang hạn chế hợp tác với Trung Quốc và chuyển các đơn đặt hàng sang các đối thủ cạnh tranh ở châu Á.

Đối với Jiao, 27 tuổi, thực tế này phản ánh nhu cầu cấp bách của cô là phải nhanh chóng trưởng thành để chia sẻ gánh nặng gia đình. Sau khi lấy bằng thạc sĩ tại Đại học Johns Hopkins và có một thời gian ngắn làm việc trong lĩnh vực tài chính, cuối năm 2022, Jiao quyết định trở về nước để góp sức vào nhà máy may trang phục của gia đình tại Liêu Ninh.

Quyết định bất ngờ này được đưa ra ngay trước khi một công ty thương mại tìm nguồn cung ứng cho thị trường nước ngoài phá vỡ hợp đồng mua khoảng 200.000 bộ quần áo/năm với công ty gia đình cô. Vì bản hợp đồng này mà cha Jiao đã đặc biệt xây dựng thêm một cơ sở nhà máy và thuê thêm 200 công nhân.

Những đơn đặt hàng bị hủy cùng một số khoản nợ lớn cho cơ sở mới đã khiến Jiao cảm thấy áp lực bởi nếu khoản vay không thể trả, những nỗ lực miệt mài của cha trong hai thập kỷ qua sẽ thành công cốc. "Thực sự thì, nếu trong 5 hoặc  6 năm tới chúng tôi có thể tồn tại thì đó đã là một thành công", cô chia sẻ.

Với nỗ lực tiếp tục trụ vững, gia đình Jiao đã có phân chia công việc là người cha tiếp tục tập trung vào công việc quản lý 2 nhà máy trong khi Jiao có thể thoải mái thử những điều mới để vực dậy nhà máy một lần nữa.

Ngoài nỗ lực đưa doanh nghiệp gia đình thoát khỏi tình trạng "tiến thoái lưỡng nan" hiện nay, hầu hết những người thừa kế trẻ cũng rất muốn chứng tỏ bản thân, đặc biệt là với cha mẹ và nhân viên lâu năm có kinh nghiệm hơn.

"Ở những công ty nhỏ như của chúng tôi, bất kỳ ai nhận được đơn đặt hàng mới đều đủ tiêu chuẩn làm chủ. Trước khi mang về những đơn đặt hàng thực sự, không ai tôn trọng bạn", cô He tâm sự. Mặc dù đã chính thức thừa kế và quản lý nhà máy, nhưng cô không thể "thừa kế" các nguồn lực và khách hàng cũ. Vì vậy, He phải nỗ lực để có tìm kiếm khách hàng mới. "Thực sự, tôi không nghĩ chúng tôi là Changerdai, mà là những doanh nhân thế hệ đầu tiên", cô nói.

Đối với các lĩnh vực sản xuất truyền thống ít liên quan đến đổi mới công nghệ, việc duy trì mức giá thấp luôn là giải pháp tốt nhất để giành thị phần, nhưng nhiều ngành nghề vẫn đang tìm đường cải cách và nâng cấp. Tuy nhiên, đó cũng không phải điều dễ thực hiện.

Từng đi du học và ở tuổi 27, Sun đang tìm cách quảng cáo trực tuyến các sản phẩm chất kết dính hóa học của doanh nghiệp gia đình để thu hút khách hàng nước ngoài.

Không giống các lĩnh vực sản xuất truyền thống khác, ngành công nghiệp hóa chất đang phát triển nhanh của Trung Quốc, đạt doanh thu lớn nhất thế giới kể từ năm 2011. Đây cũng là ngành hầu như không bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi chuỗi công nghiệp toàn cầu đang diễn ra, do áp lực chi phí đối với hóa chất là rất lớn và Trung Quốc cũng là tiêu thụ hóa chất lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, Sun đã lên kế hoạch phát triển các công thức chất kết dính tiên tiến và thân thiện với môi trường, khi thế giới đang thắt chặt các yêu cầu về môi trường đối với lĩnh vực này. Ngành công nghiệp hóa chất của Trung Quốc đã lớn mạnh hơn nhiều trong khoảng 3 thập niên qua nhưng Sun cho rằng điều đó không có nghĩa là vị thế của ngành này không thể lay chuyển.

Theo anh, vấn đề hiện nay là một số quốc gia mới nổi như các quốc gia ở Đông Nam Á, châu Mỹ Latinh và thậm chí cả châu Phi cũng muốn xây dựng các ngành công nghiệp hóa chất của riêng.

"Vì vậy, họ giống như Trung Quốc 20 năm trước. Nếu chúng tôi không tiến lên một bước, chắc chắn chúng tôi sẽ bị tụt lại phía sau", anh nói. "Chúng tôi cần tiếp tục phát triển những sản phẩm tốt hơn dựa trên những lợi thế hiện có, khiến họ không thể bắt kịp".